Փայտփորիկները փոքր կամ միջին չափսերի թռչուններ են, որոնք վարում են իրենց կյանքը ծառերի վրա։ Նրանք սնվում են ծառերի վրայի որդերով և միջատներով, իրենց սուր կտուցի շնորհիվ։ Հիմնականում լինում են սև ու սպիտակ, կարող է հանդիպել նաև կարմիր։ Նրանց ձվերը կարող են լինել 5-7 հատ և ունեն սպիտակ գունավորում։ Հայաստանի տարածքում հանդիպում են...
Մորեխներ (Acridoidea), ուղղաթևերի կարգի միջատների վերնաընտանիք։ Մարմնի երկարությունը՝ մինչև 9 սմ, բեղիկները կարճ են (մոտ 5 սմ)։ Բերանային ապարատը կրծող տիպի է, ետին ոտքերը ցատկող են։ Ունեն ձայնարձակ և լսողական օրգաններ։ Թևերը 2 զույգ են (երբեմն թերզարգացած կամ վերացած), թաթերը՝ եռանդամ, ձվադիրը՝ կարճ։ Զվերը դնում են հողում, հազվ...
Կոլորադայի բզեզ, կոլորադայի կարտոֆիլի բզեզ (Leptinotarsa decemlineata), տերևակերների ընտանիքի միջատ, կարտոֆիլի և այլ մորմազգի կուլտուրաների կարանտինային վտանգավոր վնասատու։ Մարմնի երկարությունը 9-11 մմ է, ձվաձև է, կորնթարդ և դեղին։ Վերնաթևերի վրա կան սև շերտեր։ Թևերը կարմրանարնջագույն են։ Ձուն՝ վառ նարնջագույն։ Թրթուրը՝ մուգ դեղ...
Բզեզներ (լատ.՝ Coleoptera) կամ կարծրաթևեր, միջատների ամենամեծ կարգը։ Հայտնի է 400.000 տեսակ, որոնցից մոտ 5000-ը հանդիպում է նաև Հայաստանի Հանրապետությունում։
Արտաքին կառուցվածք
Վերնաթևերը կարծր են, սովորաբար՝ ուռուցիկ, ծառայում են մարմինը պաշտպանելու համար։ Ներքևի թևերը բարակ են, ջղավորված, ապահովում են թռիչքը։ Բերանի օրգաններ...
Կաղամբաթիթեռ (լատ.՝ Pieris brassicae), ճերմակաթիթեռների ընտանիքի թիթեռ։ ՀՀ-ում հանդիպում է բոլոր մարզերում։ Թևերի բացվածքը 5,5-6 սմ է։
Ձվադրում
Ձմեռում է հարսնյակը։ Թիթեռների թռիչքը՝ մարտի վերջ-ապրիլի սկզբին։ Ձվադրում է խաչածաղկավոր բույսերի տերևների ստորին երեսին՝ միաշերտ խմբերով (մինչև 200 ձու)։ 1 էգը դնում է 250-300 ձու։ 3-...
Նիմֆալիդներ (լատ.՝ Nymphalidae), ցերեկային թիթեռների ընտանիք։ Հայտնի է մոտ 2 հազար, ՀՀ-ում՝ 60 տեսակ։ Թևերի բացվածքը՝ 25-180 մմ է, վերևից՝ գունագեղ Նկարով, ներքևից նկարը թաքնված է, որը հնարավորություն է տափս թիթեռին նստած դիրքում աննկատ մնալ։
Արտաքին տեսքԱռջևի ոտքերը զարգացած չեն. ձևափոխվել են և ընդունել խոզանակի տեսք։ Թրթուրնե...
Կապտաթիթեռներ, թեփուկաթևավորների կարգի ցերեկային թիթեռների (լատ.՝ Rhopalocera) ընտանիք։ Հայտնի է 2500, ՀՀ-ում՝ 80 տեսակ։ Առավել տարածվածներից են կապտաթիթեռ մորենու (Calloprys rubi), Ռոմանովի տոմարես (Thomares romanovi), կապտաթիթեռ, Լյովի (Plebejus loevi), կապտաթիթեռ Դաֆնա (Meleageria dlaphnis versicolor), կապտաթիթեռ օխիմ (Heodes...
Սա թաղանթաթևավոր խայթող միջատների (բացառությամբ մեղուների և մրջյունների) ընտանիքների ընդհանուր անվանումն է։ Առավել հայտնի է ծալկաթև կրետների ընտանիքը, որը բաժանվում է 2 ենթաընտանիքի՝ հասարակական և միայնակ։ Հայտնի է կրետների 20 հզ. տեսակ։ Տարածված են առավելապես արևադարձային երկրներում։ ՀՀ-ում լայնորեն տարածված է արևելյան ձիաստացը...
Ճպուռները կազմում են գիշատիչ միջատների առանձին կարգ։ Տարածված են հատկապես արևադարձային և խոնավ մերձարևադարձային գոտիներում։ Հայտնի է շուրջ 4,5 հազար, Հայաստանի Հանրապետությունում՝ 52 տեսակ։ Առավել տարածվածներից են սլաքիկները, գեղուհիները և թիակիկները՝ հիմնականում լեռնային ուղղաձիգ գոտիներում, մասամբ՝ հարավային շրջաններում։
Կառո...
Հավասարաթևեր կամ միակերպաթևեր (լատ.՝ Homoptera), միջատների կարգ։
Կենսաբանական տարածումըԲաժանվում է ցիկադների (լատ.՝ Cicadinea), տերեվալվիկների (լատ.՝ Psylloidea), սպիտակաթեվերի (լատ.՝ Aleyrodinea), լվիճների, կոկցիդների կամ որդանների ու վահանակիրների։
Մարմնի կառուցվածքըԵրկարությունը 1-16 մմ է։ Բերանային ապարատը ծակող-ծծող տիպի ...
Լվիճներ (լատ.՝ Aphidodea), հավասարաթևերի կարգի միջատների ենթաընտանիք։ Մանր, նուրբ միջատներ են։
Արտաքին կառուցվածքՄարմնի երկարությունը 0,5-6 մմ է։ Թևավոր լվիճներ ունեն 2 զույգ միակերպ թևեր՝ ջղերի նոսր ցանցով։ Բերանային ապարատը ծակող-ծծող է։
ՍննդառությունՄարմինը ծածկված է նուրբ աղվամազով կամ մոմաշերտով։ Սնվում են ասեղնատերև և ծա...
Թրթուր, կենդանիների (մեծ թվով անողնաշարավորների և որոշ ողնաշարավորների՝ ձկների, երկկենցաղների) անհատական զարգացման փուլ, երբ ձվաբջջում սննդարար նյութերի քանակը չի բավականացնում սաղմնային զարգացումն ավարտելու համար։ Թրթուրային շրջանում օրգանիզմն ինքնուրույն կյանք է վարում և, մեծ մասամբ, ունենում է հատուկ օրգաններ,՝ որոնք հատկանշա...
Վարդագույն սարյակ (լատ.՝ Sturnus roseus) կամ Թթի ղուշ , Սարյակների ընտանիքի թռչուն։ Հաճախ կոչվում է Pastor roseus՝ դասվելով Pastor ցեղին։ Որոշ հեղինակներ այնուամենայնիվ կարծում են, որ վարդագույն սարյակը ավելի շատ կապված է Սարյակների ընտանիքի մեջ դասվող նույնանուն ցեղին (Sturnus)։ Բնադրում են Կենտրոնական Ասիայում և Եվրոպայի հարավ...
Մոծակներ, երկարաբեղիկ երկթևանիներ (լատ.՝ Nematocera), միջատների ենթակարգ։ Հայտնի է 20 հազար, Հայաստանում՝ ավելի քան 20 տեսակ։ Հանդիպում են ամենուրեք, առավել տարածված Են Արարատյան դաշտում, Սևանի ավազանում և անտառային շրջաններում։ Զազիրքի ամենակարևոր բաղադրիչն են։ Ունեն երկար, բարակ կնճիթ, որի օգնությամբ ծակում են մաշկը և ծծում ար...
Արքեան միաբջիջ կենդանի օրգանիզմների վերնաթագավորություն է կամ թագավորություն։ Այս միկրօրգանիզմները պրոկարիոտներ են, որը նշանակում է, որ նրանք չունեն բջջակորիզ և այլ մեմբրանային օրգանոիդներ։
Անցյալում արքեաները դասակարգվում էին բակտերիաների հետ և անվանվում էին արքեոբակտերիա կամ մոներա, սակայն այս դասակարգումը այժմ համարվում է հն...
Ոչխար (լատ.՝ Ovis aries), կաթնասուն կենդանի։ Այս արարածը հնագույն ժամանակներում ընտելացվել է մարդու կողմից։ Մարդն օգտագործում է ոչխարի բուրդն ու միսը։ Ներկայումս որխարի բուրդն աշխարհում ամենաշատ օգտագործվող բուրդն է։ Ոչխարի միսը շատ երկրներում կարևոր տեղ է զբաղեցնում մարդկանց ճաշացանկում։ Երբեմն օգտագործվում է նաև ոչխարի կաթը։ Վ...
Ճանճեր (լատիներեն՝ Musca), մանր ու միջին մեծության միջատներ են (մարմնի երկարությունը՝ մի քանի միլիմետրից մինչև 15 մմ)։
Մարմինը հիմնականում մոխրագույն է կամ սև, հազվադեպ՝ դեղին կամ մետաղական կապույտ։ Ունեն 1 զույգ թափանցիկ թևեր, հազվադեպ անթև են։ Գլուխը, կուրծքը և ոտքերը ծածկված են բազմաթիվ մազիկներով ու խոզաններով։ Բերանային ապ...
Պիրոլներ (լատ.՝ Oriotidae), ճնճղուկանմանների կարգի թռչունների ընտանիք։ ՀՀ-ում հայտնի է 1 տեսակ՝ պիրոլը. բնադրողչվող է, քիչ տարածված։
Արտաքին տեսքՄարմնի երկարությունը 24 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 44-47 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 70-85 գ։ Նրբակազմ թռչուն է։ Հասունի կտուցը կարմիր է։ Արուն վառ ոսկեգույն-դեղին է, թևերը, սանձիկը, պոչը՝ սև։ էգ...
Սպիտակ ամուր (լատ.՝ Ctenopharyngodon idella), ծածանաձկների ընտանիքի ձուկ։ Հայաստան ներմուծվել է 1960 թվականին (սպիտակ հաստաճակատի հետ), հետագայում պարբերաբար բազմացվել արհեստ, ճանապարհով։ Երբեմն հանդիպում է նաև Արաքս, Ախուրյան, Մեծամոր, Հրազդան գետերում ու նրանց ջրերով սնվող ջրանցքներում, որտեղ պատահականորեն ներթափանցում է ձկնայ...
Ուլոտրիքս (լատ.՝ Ulothrix), կանաչ ջրիմուռների ցեղ։ Հայտնի է մոտ 25, ՀՀ-ում՝ 2 տեսակ՝ ուլոտրիքս գոտևորված (Ս. zonata), ուլոտրիքս փոփոխվող (Ս. variabilis)։
Բնակվում է քաղցրահամ ջրերում։
ՆկարագիրՄարմինը թելանման է, չճյուղավորվող՝ կազմված միաշարք դասավորված կարճ, գլանաձև բջիջներից։
Ստորին բջիջն անգույն է, սրածայր և կատարում է ռիզ...
