Ասպիրակ (լատ.՝ Spiraea), թագուհի մարգաց, մարգուդշխո, վարդազգիների (վարդածաղիկներ) ընտանիքի տերևաթափ թփերի ցեղ։ Հայտնի է 20 (այլ տվյալներով՝ 40), ՀՀ-ում՝ 2 տեսակ՝ ասպիրակ աղեղնաեզր (S. crenata) և ասպիրակ արևքուրիկատերև (S. hypericifolia)։ Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում։ Աճում է սաղարթավոր անտառների բացատներում։
Դեղաբույս է պար...
Առնասպար (լատ.՝ Androsace), գնարբուկազգիների ընտանիքի միամյա կամ երկամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 100 (այլ տվյալներով՝ 120), ՀՀ-ում՝ 8 տեսակ՝ առնասպար թավոտ (A. viilosa), առնասպար հայկական (A. armeniaca), առնասպար Ռադեի (A. raddeana), առնասպար խոշոր (A. maxima) և այլն։
Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են։ Գեղազարդիչ է։
Հայաստան...
Ապուզանուկ (լատ.՝ Eupatorium), ասպուզանուկ, աստղածաղկազգիների (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի բազմամյա կոճղարմատավոր խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 1200 (այլ տվյալներով՝ 600), ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ ապուզանուկ կանեփանման (E.cannabinum)։
Դեղաբույս է. պարունակում է էուպարին, սապոնիններ, ճարպայուղ, ներկանյութ։ Արմատների պատրաստուկն օգտագործ...
Ապուզան (լատ.՝ Epilobium), թորթոջ, առվի շահպրակ, ապուզանազգիների (իշախոտազգիներ) ընտանիքի միամյա և բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 215 (այլ տվյալներով ՝ 200), ՀՀ-ում՝ 13 տեսակ՝ ապուզան սակավածաղիկ (E. parviflorum), Ա.թավոտ (E. hirsutum), ապուզան ջղավոր (E. nervosum), ապուզան աղեղն ատերև (E. prionophyllum), ապուզան ճահճային (...
Անմոռուկ (լատ.՝ Myosotis), մկնականջ, գաղտրիկազգիների ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 50, ՀՀ-ում՝ 14 տեսակ։
Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են։ Մեղրատու է։
Անմոռուկ Դարալագյազին (M. daralaghezica) բնաշխարհիկ է։ Հանդիպում է Սուլեմայի լեռնանցքի (Վայքի մարզ) շրջակայքում, Արայի լեռան (Արագածոտնի մարգ)...
Անճիտան (լատ.՝ Libanotis), հայխունկ, զառնաբ, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 20, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ անճիտան անդրկովկասյան (L. transcaucasica)։
Դեղաբույս է. պտուղը, տերևները և ծաղիկները պարունակում են եթերայուղեր (0, 1%), տերևները՝ վիտամին C։ Օգտագործում են որպես համեմունքային բույս։
Տ...
Անիսոն սովորականը (Pimpinella anisum) հովանոցավորների ընտանիքին պատկանող, մինչև 60 սմ բարձրությամբ միամյա հոտավետ մշակովի խոտաբույս է։ Ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին։ Պտուղները հասունանում են օգոստոսին։
Բուժական նշանակություն ունեն բույսի պտուղները, որոնք օգտագործվում են առանց մշակման՝ բնական ձևով։ Բույսը խրձերով չորացնել, ո...
Անիսոն (լատ.՝ Pimpinella), քոշխոտ, կարար, հազարդարուն, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բուրավետ, բազմամյա, հազվադեպ՝ միամյա կամ երկամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 160, ՀՀ-ում՝ ավելի քան 10 տեսակ՝ անիսոն ոսկյա (P. aurea), անիսոն վարդագույն (P. rhodantha), անիսոն մանանեխատերև (P. peucedanifolia), անիսոն եռաբաժան (P. ...
Անանուխը շրթնազգիների ընտանիքին պատկանող կոճղարմատավոր, բազամյա խոտաբույս է։ Մշակովի անանուխը (լատիներեն անվանումը՝ Mentha Piperita L.) ունի հակադիր, սուր ատամնավոր եզրերով, ձվաձև կամ նշտարաձև տերեևներ, կարմրավուն մանր ձողիկներ։ Բույսի ցեղի «Մենթա» անվանումը ծագել է հին հունական դիցաբանության հավերժահարս Մինթայի անու...
Այծամորուք (լատ.՝ Galega), բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 3 (այլ տվյալներով՝ 6-8), ՀՀ-ում՝ 2 տեսակ՝ այծամորուք դեղատու (G. officinalis) և այծամորուք արևելյան (G. orientaiis)։
ՀՀ-ում հանդիպում է 2 տեսակ՝ այծամորուք դեղատու (G. officinalis) և այծամորուք արևելյան (G. orientaiis)։ Աճո...
Ակնախոտ (լատ.՝ Euphrasia), աչախոտ, խլածաղկավորների ընտանիքի միամյա, հազվադեպ՝ բազմամյա կիսամակաբույծ խոտաբույսերի ցեղ։
Հայտնի է 200, ՀՀ-ում՝ 4 տեսակ՝ ակնախոտ սանրակերպ (E. pectinata), ակնախոտ սևանյան (E. sevanensis), ակնախոտ Յուզեպչուկի (E. juzepczukii), ակնախոտ մազոտ (E. hirtella)։ Տարածված է Արագածոտնի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարք...
EN B 1 ab(ii,iii,iv) + 2 ab(i,ii,iii,iv)
Category. Endangered species. The extent of occurrence and the area of occupancy are less than 500 km2. It was included in the first edition of the Red Data Book of Armenia under Category 0: Apparently disappearing species. It is included in the 2nd Annex of CITES. It is not included in ...
Ալոճենին (լատիներեն անվանումը՝ Crataegus L., հայկական տարանունները՝ ալոճի, ալուչ, հալոճի, սզնի), վարդազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ է կամ ոչ մեծ ծառ, փշոտ ճյուղերով։ Ալոճենու տերևները պարզ են հերթադիր։ Ծաղիկները սպիտակ են, երբեմն էլ կարմրավուն։ Պտուղները մանր են, կարմրաբոսոր, 3-4 սերմերով։ Ցեղի անունը ծագել է հունարեն «Կ...
Մոռ ( լատ.՝ Rubus idaeus L) վարդածաղկավորների (վարդազգիների) ընտանիքին պատկանող, 1-1.5 մ բարձրության թուփ կամ կիսաթուփ է։
Հայտնի է մոռենու ավելի քան 120 տեսակ՝ տարածված հիմնականում Ասիայի, Ամերիկայի, Եվրոպայի բարեխառն և մերձարևադարձային գոտում։ Մշակվում է ԱՊՀ-ում, ԱՄՆ-ում, Եվրոպայում։ ԱՊՀ-ում տարածված է ավելի քան 70 տեսակ։ Մոռե...
VU B 1 ab(ii,iii,iv) + 2 ab(ii,iii,iv)
Category. Vulnerable species. Endemic of Armenia. The area of distribution is severely fragmented. The extent of occurrence is less than 20000 km2, the area of occupancy is less than 2000 km2. The species faces decline of the extent of occurrence and the area of occupancy caused by anthrop...
Արևելյան սոսի (լատ.՝ Platanus orientalis), Հայաստանում աճում է բնականորեն, որը տերևաթափ հզոր ծառ է՝ մինչև 40(50) մ բարձրությամբ և 1.5-2.5 (3.5) մ տրամագծով։ Հնագույն ժամանակշրջանի ռելիկտ է։
Ջերմասեր է և խոնավասեր։ Աճում է ցածրադիր, համեմատաբար խոնավ աճատեղերում։ Տերևները թաթանման են, 5-7 բլթակավոր։ Արևելյան սոսին երկարակյ...
Կատեգորիա: Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է: Հայաստանի էնդեմիկ: Հայտնի է միայն մեկ պոպուլյացիա, որի տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 քառ. կմ–ից պակաս է: Տեսակին սպառնում է տարածման և բնակության շրջանների կրճատում հատկապես գյուղատնտեսական գործունեության հետ կապված աճելավայրերի պայմանների փոփոխության հետևանքով: ...
Կատեգորիա: Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է: Հարավային Անդրկովկասի էնդեմիկ է: Հայտնի է մեկ պոպուլյացիա, որի տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 քառ. կմ–ից պակաս է: Տեսակին սպառնում է տարածման և բնակության շրջանների կրճատում՝ կապված հողատարածքների յուրացման և կլիմայի փոփոխության պատճառով, աճելավայրերի պայմանների փ...
Կատեգորիա: Վտանգված տեսակ է: Տարածման շրջանի մակերեսը 5000 քառ. կմ–ից պակաս է, բնակության շրջանի մակերեսը՝ 500 քառ. կմ–ից պակաս: Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր 1 կարգավիճակով՝ ոչնչացման սպառնալիքի ենթակա տեսակ: Ընդգրկված չէ CITES–ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում:
Նկարագրությ...
Կատեգորիա: Վտանգված տեսակ է: Ներկայումս հայտնի են երեք պոպուլյացիաներ: Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը՝ 500 քառ. կմ–ից պակաս է: Տեսակին սպառնում է տարածման և բնակության շրջանների կրճատում՝ կապված գյուղատնտեսական գործունեության ինտենսիվացման հետևանքով առաջացող աճելավայրերի պայմանների փոփոխության հետ: Հայաստանի Կարմ...
