Ցաքի. ՀՀ Բույսեր

Ցաքի (լատ.՝ Paliúrus), ժանտափուշ, փշենի, շապան, դժնիկազգիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։

Հայտնի է 8, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ ցաքի փշոտ (P. spina- christi)։

Տարածում

Հանդիպում է Արագածոտնի, Տավուշի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզերի ստորին, հազվադեպ՝ միջին լեռնային գոտիներում (800-1200, հազվադեպ՝ 1500 մ բարձրություններում)։ Աճում է չոր, քարքարոտ, լավ լուսավորված թեքությունների վրա, ստեղծում անանցանելի թփուտներ։

Կենսաբանական նկարագիր

Առատ ճյուղավորվող, փշոտ թուփ է, բարձրությունը՝ մինչև 3 մ։ Տերևները հերթադիր են, կլորավուն, ձվաձև, կաշեկերպ, փայլուն, կարճ տերևակոթուններով։ Ծաղկաբույլը տերևանութային է, ողկուզանման, ծաղիկները՝ երկսեռ, մանր, դեղնականաչավուն։

Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը չոր կաշենման է, պարունակում է 3 սերմ։

Քիմիական կազմ

Երիտասարդ ճյուղերը և պտուղները պարունակում են ալկալոիդներ, տերևները՝ E խմբի վիտամիններ, պտուղները, կեղևը և երիտասարդ ճյուղերը՝ աղաղանյութեր։ Արմատների և տերևների պատրաստուկները միզամուղ են։

Նշանակություն

Ցաքի օգտագործում են անանցանելի, փշապատ ցանկապատներ ստեղծելու համար։