Հողմածաղիկ. ՀՀ Բույսեր

Հողմածաղիկ (լատ.՝ Anemone), գորտնուկազգիների (հրանունկազգիներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 90 (այլ տվյալներով՝ 160) տեսակ, ՀՀ-ում՝ 4-5։ Աճում է Սյունիքի, Վայոց ձորի, Գեղարքունիքի և այլ մարզերում։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1 - Anemone nemorosa; 2 - Anemone ranunculoides
Ցողունի բարձրությունը 10-85 սմ։ Արմատամերձ տերևները թաթաձև-բաժան են, ցողունայինները՝ բլթկավոր, օղակաձև դասավորված, ծաղկաբույլը՝ կիսահովանոց, ծաղիկը՝ սպիտակ, դեղին, վարդագույն, պտուղը՝ բազմաընկուզիկ։

Բազմամյա խոտաբույսեր են՝ կոճղարմատով և արմատամերձ տերևներով։ Ծաղկացողունները տերևազուրկ են, միայն ծաղկի տակ ունեն կարծես տերևների պարուրակ։ Ծաղկապատի թերթերը, անդրոցեյումը և գինեցեյումը անորոշ թվով մասերով, դասավորությունը պարուրաձև է։ Պտուղը բազմակուտ է։

Հայաստանում
ՀՀ-ում՝5 տեսակ՝

• Հողմածաղիկ գորտնուկանման (A. ranunculoides),
• Հողմածաղիկ կովկասյան (A. caucasica),
• Հողմածաղիկ փնջավոր (A. fasciculata),
• Հողմածաղիկ անհարթ (A. impexa)
• Հողմածաղիկ գեղեցիկ (A. speciosa)։

Տարածում
Տարածված է Արագածոտնի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Սյունիքի մարզերի միջին լեռն, գոտիներում։ Աճում է անտառներում, թփուտներում, բացատներում, ենթալպյան, հազվադեպ՝ ալպյան մարգագետիններում։

Նշանակություն
Դեղաբույս է։ Պարունակում է ալկալոիդներ, սապոնին, ներկանյութ և այլն։ Պտուղը բազմընկուզիկ է։ Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են. Պատրաստուկներն օգտագործում են ռևմատիկ ցավերի, գլխացավի, ատամնացավի, գորտնուկի բուժման ժամանակ, նաև որպես միզամուղ, քրտնաբեր, արյան մակարդելիությունը բարձրացնող միջոց։ Տեսակների մեծ մասը թունավոր է։