Սեխ (լատ.՝ Cucumis melo), դդմազգիների ընտանիքի (cucurbitaceae) Cucumis ցեղին պատկանող բոստանային մշակաբույս։ Աչքի է ընկնում յուրահատուկ բուրումնավետությամբ և համով։ Մեծ տեղ է գրավում ժողովրդական սննդում։ Հայտնի է 10 տեսակ։
Սեխի հայրենիքը համարվում է Կենտրոնական Ասիան և Փոքր Ասիան։ Սեխը ջերմա և լուսասեր բույս է, չորադիմացկուն է,...
Ձմերուկ (լատ.՝ Citrullus), դդմազգիներին միամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղ։ Ձմերուկն ունի մարդկանց համար դուրեկան համ, սննդարար հատկություն, պարունակում է մեծ քանակությամբ ջուր (90 %-ը ջուր է)։
Հայտնի են վայրի 1՝
Ձմերուկ վայրի (C.colocynthis) և մշակովի 2 (սեղանի ու կերային) տեսակներ։ՀՀ-ում (հիմնականում Արարատյան դաշտում) մշակվու...
Վարդակակաչ (լատ.՝ Tulipa) , վարդակակաչ, շուշանազգիների (Liliaceae) ընտանիքի սոխուկավոր բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
Հայտնի է, որպես դեկորատիվ բույս, գույություն ունեն վարդակակաչի շատ սորտեր և ձևեր։ 17-րդ դարում Հոլանդիայում տեղի ունեցավ պահանջարկի բում այս բույսի նկատմամբ, հայտնի՝ վարդակակաչամանիա, որն ավարտվեց Հոլանդիայի ֆոնդայի...
Վարունգ (լատ.՝ Cucumis sativus), դդմազգիների ընտանիքին (Cucurbitaceae) պատկանող բանջարեղեն։ Այն համարվում է ամենատարածված և հնագույն աղցանային բանջարեղեններից մեկը։ Կարճ վեգետացիոն շրջանի շնորհիվ մշակվում է կլիմայական բոլոր գոտիների, ինչպես բաց, այնպես էլ պաշտպանված գրունտներում։ Վարունգի հայրենիքը համարվում է Հյուսիսային Հնդկաս...
Խորդենի կամ աղավնակտուց, կռնկենի, (լատ.՝ Pelargōnium) խորդենազգիների ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է։
ՀայրենիքԽորդենու հայրենիքը Հարավային Աֆրիկան է, որտեղից Եվրոպա է բերվել 17-րդ դարի վերջին՝ որպես գեղազարդիչ բույս։ Խորդենին լայնորեն մշակվում է Ալժիրում, Ամերիկայում, Իսպանիայում, Ճապոնիայում։
Կենսաբանական նկարագիրԵթե...
Բադրիջան կամ սմբուկ (լատ.՝ Solanum melongena), մորմազգիների ընտանիքի միամյա և բազմամյա բույս, որը բավականին մեծ տեղ է զբաղեցնում սննդի և պահածոների արդյունաբերությունում։ ՀՀ-ում տարածված է մշակության մեջ։
Անվանում
Բադրջանը երբեմն անվանում են «հայկական վարունգ» (չշփոթել հայկական վարունգի՝ սեխի տեսակի հետ)։Հայտնի ճան...
Աղտոր (լատ.՝ Rhus), աղտորատունկ, սումախ, թիթում, աղտորազգիների ընտանիքի տերևաթափ, երբեմն՝ մշտադալար ծառերի կամ թփերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 60 (այլ տվյալներով՝ 250), ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ աղտոր դաբաղային կամ կաշեգործական (R. coriarla)։
ՁևաբանությունՑողունի բարձրությունը 3-5 (մինչև 8) մ է։ Տերևները թավոտ են, բարդ, եռամաս կամ կենտփետրաձև, ...
Հոն (լատ.՝ Cornus), հոնազգիների ընտանիքի ծառերի և թփերի ցեղ։
Հայտնի է 4, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ Հոն սովորական (լատ.՝ Cornusmas)՝ տարածված Իջևանի, Նոյեմբերյանի, Թումանյանի, Տավուշի, Զանգեզուրի անտառներում և Սյունիքի մարզի ցածրադիր մասերում։ Մշակովի հոնի լավագույն փոփոխակներ տարածված են նաև Երևանի շրջակա այգիներում (Նորք), Կոտայքի և Ար...
Առվույտ (լատ.՝ Medicago), բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա և բազմամյա խոտաբույսերի, հազվադեպ՝ կիսաթփերի ցեղ։ Հայտնի է ավելի քան 150, ՀՀ-ում վայրի վիճակում՝ 10 տեսակ՝ առվույտ գայլուկանման (M. lupulina), առվույտ ցանովի (M. sativa), առվույտ երկնագույն (M. coerulea), առվույտ խավոտ (M. papiilosa), առվույտ տատասկանման...
Հաճար, ցորեն երկհատիկ (լատ.՝ Triticum dicoccum), դաշտավլուկազգիների ընտանիքի հացահատիկային բույս, ցորենի տեսակ։ ՀՀ-ում կան բազմաթիվ վայրի տեսակներ։ Մշակովի հաճարենու հասկի առանցքը կոտրվող է, հիմնականում՝ քիստավոր։ Հատիկները կարմիր են՝ նեղ ակոսիկով։ Աշնանացան է և գարնանացան։ Ունի վաղահաս և միջահաս ձևեր։ Չորության, ժանգի և փոշեմրր...
Շնկոտեմ (անգլ.՝ Thlaspi), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը կանգուն է, երբեմն՝ թույլ ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 5-60 սմ։ Տերևները սրտաձև են, ամբողջաեզր կամ ատամնաեզր։ Ծաղկաբույլը զամբյուղ է, ծաղիկները՝ երկսեռ, սպիտակ, վարդագույն։
Ծաղկում է ապրիլ-հու...
Շահպրակ (լատ.՝ Matthiola), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորների) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի, կիսաթփերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 50 տեսակ։
Կենսաբանական նկարագիրՑողունն ուղիղ է, բարձրություն՝ 15-80 սմ։ Տերևները պարզ են, հերթադիր, նշտարաձև։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է, ծաղիկները՝ բազմերանգ և բուրավետ, պարզ կամ լիաթերթ, տարբեր գունավ...
Լրջուն կամ լրջաբույս (լատ.՝ Isatis), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Տեսակի ներսում ընդգրկում է մոտ 30 տեսակ, տարածված է Եվրոպայում, Աֆրիկայում և Արևմտյան Ասիայում։
Ռուսերեն անունը «вайда» վերցված է գերմ.՝ Waid բառից։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը կանգուն է, վերին մա...
Սորուկ (լատ.՝ Camelina), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ երկամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 8 (այլ տվյալներով՝ 12) տեսակ:
ՀայաստանումՀՀ-ում՝ 4 տեսակ՝
Սորուկ փուխր (լատ.՝ C. laxa),
Սորուկ սպիտակածաղիկ (լատ.՝ C. albiflora),
Սորուկ մանրապտուղ (լատ.՝ C. microcarpa),
Սորուկ մերկ (լատ.՝ C. glabrata)։
...
Մանանեխ խարտալ, դաշտային մանանեխ, ախունու, (լատ.՝ Brássica nígra), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորների) ընտանիքի (Brassica) ցեղի միամյա, ձիթատու, մեղրատու բույսեր։ ԽՍՀՄ-ում մշակվում էր հիմնականում 2 տեսակ՝ կապտամոխրագույն մանանեխ (B. juncea) և սպիտակ մանանեխ (Sinapis alba)։ Վայրի տեսակները հանդիպում են Եվրոպայի, Ասիայ...
Բողկ (լատ.՝ Raphanus), բողկուկ, կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա և երկամյա արմատապտղավոր բանջարաբույսեր։ Հայտնի է 8 (10), ՀՀ-ում վայրի վիճակում՝ 1 տեսակ՝ բողկ դաշտային (R. raphanistrum)։
ՆկարագրությունԾաղկացողունը ճյուղավորվող է։ Վարդակի տերևները թավոտ են, տերևաթիթեղը՝ քնարաձև բլթակավոր, վերին բլթակը՝ խոշոր։ Ծաղ...
Ծաղկակաղամբ, (լատ.՝ Brassica Cauliflora) մշակովի կաղամբների ենթատեսակի մեջ մտնող բազմաթիվ բանջարեղեննեից մեկն է, որը համեմատած գլուխ կաղամբի հետ ավելի նոր մշակաբույս է։
Կաղամբի բոլոր տեսակներից իր սննդային և համային հատկություններով ծաղկակաղամբը գրավում է առաջին տեղը։ Սննդի համար օգտագործվում են ծաղկակաղամբի գլուխները, որոնք իր...
Կաղամբ (լատ.՝ Brassica), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորների) ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղ։ (Cruciferae) ընտանիքի Brassica ցեղին պատկանող բանջարեղեն, որը մշակվում է կլիմայական բոլոր գոտիներում։ Հանդիսանում է հնագույն բանջարային մշակովի բույսերից և ունի հազարամյակների պատմություն։
ՄշակույթԿաղամբն առավել հաճախ ...
Մամուռներ (լատ.՝ Bryophyta) մամռանմաններ, ցամաքային, հազվադեպ քաղցրահամ ջրերի ինքնասուն բույսեր։ Բաժանվում են 3 դասի՝
Անթոցերոտայիններ (Anthocerotopsida),
Լյարդամամուռներ (Hepaticopsida)
Տերևացողունայիններ կամ իսկական մամուռներ (Bryopsida)։
Հայտնի է մոտ 27000, ՀՀ-ում՝ 430 տեսակ (մոտ 100-ը Կովկասում հանդիպում են հազվադեպ)...
Փյունիկյան արմավենի (լատ․՝ Phoenix), արմավենիների ընտանիքի երկտուն ծառանման բույս։ Բունը ծածկված է թափված տերևների մահացած տերևակոթունների պատյաններով, գագաթը՝ փետրաձև տերևների խիտ սաղարթով։ Ծաղիկները միասեռ են, եռանդամ՝ հավաքված հուրանաձև ծաղկաբույլերում։ Պտուղը պինդ սերմով հատապտուղ է․ որոշ տեսակներինն օգտագործվում է սննդում։ ...
