Բյուրականի աստղադիտարան. ՀՀ բնության հուշարձաններ

Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարանը աստղադիտարան է Հայաստանի Բյուրական գյուղում, Արագած սարի լանջին։ Պատկանում է Հայաստանի Գիտությունների Ակադեմիային և տնօրինվում նրա միջոցով։ Համարվում է արևելյան Եվրոպայի և Միջին Արևելքի կարևորագույն աստղադիտարաններից մեկը։

Պատմություն

Հիմնվել է 1946 թվականին ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի ջանքերով։ Վերջինս եղել է աստղադիտարանի առաջին տնօրենը։Ճարտարապետն է Սամվել Սաֆարյանը։

Բյուրականի աստղադիտարանի առաջին աստղագետներից են եղել Հայկ Բադալյանը, Բենիամին Մարգարյանը, Ռուբեն Սահակյանը, Գրիգոր Գուրզադյանը, Լուդվիգ Միրզոյանը, Նինա Իվանովան, Վաղարշակ Սանամյանը, Մարաթ Առաքելյանը, Էդվարդ Խաչիկյանը և Կարլոս Գրիգորյանը։

Տեղանքը և կառուցվածք

Բյուրականի աստղադիտարանը գտնվում է Արագած լեռան հարավային լանջին՝ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Բյուրական գյուղում։ Նրա կոորդինատներն են 40°20′07″Հյ 44°16′25″Աե։ Գտնվում է Երևանից 40կմ հյուսիս, 1405մ բարձրության վրա։

Աստղադիտարանը կազմված է երկու մասից՝ բնակելի ավանից և գործառնական մասից, որը ներառնում է դիտաշտարակները, վարչական և լաբորատորիայի շենքերը, ժողովասրահը և հյուրերի տունը։Արտաքին մուտքի աստիճանավանդակը ունի յուրահատուկ ճարտարապետական ոճը։

Աստղադիտակները
Խոշոր աստղադիտակներ

• ZTA-2.6 - 2.6մ Կասեգրեյնի ռեֆլեկտորը Բյուրականի հիմնական աստղադիտակն է։ Աշխատում է 1976 թվականից։ Նախագծել է Բագրատ Հովհաննիսյանը, Ռուսաստանի LOMO ասոցացիայում։
• 102/132/213 սմ Շմիդի համակարգի աստղադիտակը։ Գործածվում է 1960 թվականից։
• 53/53/180 սմ Շմիդի հեռադիտակ

Փոքր աստղադիտակներ

• 50սմ ռեֆլեկտոր
• 40սմ ռեֆլեկտոր
• 20սմ ռեֆլեկտոր

Ռադիոօպտիկական աստղադիտակ

• PDS-1010A - միկրոդենսիտոմետր (խտությունը չափելու գործիք)