Հնդկացորեն (լատ.՝ Fagopyrum) հնդկացորենազգիների ընտանիքին պատկանող բույսերի ցեղ է։ Միամյա և բազմամյա խոտաբույսեր են, նման մատիտեղ ցեղին, բայց ծաղկապատը չի մեծանում։ Տեսակներից են հնդկացորեն մշակովի (F. esculentum) – ցողունը ցածր է կարմիր։ Ծաղկաբույլերը ծոցային են, ծաղիկները երկսեռ են, տարբերասռնակ, հոտավետ։ Առէջները 8-ն են...
Մոլեխինդ լատ.՝ Cicuta, խնդամոլի, խնդակոթ, պլանուխ, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա ջրաճահճայիև խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 20, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ մոլեխինդ թունավոր (Cicuta viroza)։
Էկոլագիան
Աճում է ճահճոտ մարգագետիններում, գետերի և լճակների ճահճոտ ափերին, ճահիճներում, տորֆաճահիճներում։
Կենսաբանական նկ...
Գազ (լատ.՝ Astragalus), կռնի, խազիրան, բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի, կիսաթփերի, հազվադեպ՝ թփերի ցեղ։ Հայտնի է ավելի քան 2200, ՀՀ-ում՝ 150 (125) տեսակ։
ՆկարագրությունՑողունը ճյուղավորվող է, երբեմն՝ գետնատարած, բարձրությունը՝ 40-60 մմ։ Տերևները կենտփետրաձև են, հազվադեպ՝ զույգփետրաձև,...
Ղանձլամեր (լատ.՝ Helleboarm), եղեբորոս, մրտի տակ, ծննդյան վարդ, քրիստոսածաղիկ, գորտնուկազգիների (հրանունկազգիներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 24 տեսակ։
Հայաստանում
ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝
Ղանձլամեր կովկասյան (H. caucasicus)։Հանդիպում է Լոռու մարզի անտառներում և անտառեզրերին։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունի բարձր...
Տզկանեփ (լատ.՝ Ricinus), գերչակ, իշակաթնուկազգիների ընտանիքի բազմամյա, ծառանման բույսերի ցեղ։ Մշակության մեջ հայտնի է սովորական տզկանեփ (R․ communis), որն ստորաբաժանվում է մի քանի ենթատեսակների։
Վերջին տարիներին ՀՀ-ում լայնորեն կիրառվում է կանաչապատման մեջ՝ որպես գեղազարդիչ բույս։ Տզկանեփը ջերմա-, լուսա-, խոնավասեր է։
Տարածում...
Հրանունկ, գորտնուկ կամ յուղածաղիկ (լատ.՝ Ranunculus) հրանունկազգիների ընտանիքի միամյա, բազմամյա, ցամաքային կամ ջրային խոտաբույսերի ցեղ։
Տերևները կտրտված են, բլթակավոր, ծաղիկները՝ երկսեռ, սովորաբար՝ դեղին կամ կարմրավուն։ Պտուղը բազմաընկուզիկ է։
ՀՀ-ում հանդիպում է հրանունկի 28 տեսակ (սողացող, կովկասյան, լեռնային, նրբագեղ, բազմար...
Շուշանբանջար (ղմի, քեղակարոս) (լատ.՝ Chaerophýllum), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա կամ երկամյա, հազվադեպ՝ միամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 40 տեսակ։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունն ուղղաձիգ է (բարձրությունը՝ 20-160 սմ), ճյուղավորվող, ստորին մասում՝ փշանման մազմզուկներով պատված։ Տերևները փետրաձև կտ...
Նեխուր (լատ.՝ Apium), լախուր, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի միամյա կամ երկամյա խոտաբույսերի մոնոտիպ ցեղ:
Տարածվածություն
Նոխուր Բուսաբանական նկարազարդում գրքից «Atlas des plantes de France» 1891ՀՀ-ում հայտնի է 1 տեսակ՝ նեխուր բուրավետ (A. graveolens): Ունի 3 տարատեսակ՝ տերևային, արմատային և տերևակոթունայ...
Սիբեխ (լատ.՝ Falcaria), սվեղ, ղազի տոտիկ, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի միամյա, երկամյա և բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 4 (այլ տվյալներով՝ 5-6) տեսակ։
Տարածում
Հայտնի է սիբեխի 5 (ԽՍՀՄ-ում՝ 3) տեսակ՝ տարածված Եվրասիայի բարեխառն գոտում և Հյուսիսային Աֆրիկայում։ Հայաստանի կիսաանապատային, անապատային և տափաստանային...
Քիմիոն կամ քիմոն, (լատ.՝ Carum), չաման, ճապուռ, զիրե, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը հարթ է, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 5-80 սմ։ Տերևները հերթադիր են, երկարավուն, կրկնակի, եռակի փետրաբաժան։ Ներքևի տերևները կոթունավոր են, վերևինները՝ նստադիր։ Ծաղկա...
Սամիթ (Anethum graveolens, հայերեն այլ անվանումներ՝ բաղբակ, տերաթողիկ), նեխուրազգիների ընտանիքին (Apiaceae) պատկանող միամյա տերևաբանջար։ Օգտագործվում է որպես թարմ կանաչի, որպես համեմունք՝ վարունգի և այլ թթուների մեջ, իսկ ձմռան ժամանակ կերակուրների մեջ օգտագործվում է չորացված սամիթը։
Սերմերն հարուստ են եթերային յուղով, որն ակտիվ...
Գինձ, համեմ (գինձ ցանքային լատ.՝ Coriandrum sativum) միամյա է բույս է հովանոցավորների ընտանիքից։
ՆկարագրությունԱրմատն առանցքային է, ցողունը` ուղղաձիգ, 40-70 սմ բարձրությամբ, մերկ, վերևում ճյուղավորված։ Տերևները պատյանավոր են, ունեն հերթադիր դասավորություն։ Համեմը պոլիգամ բույս է, ծաղիկները սպիտակ են կամ բաց վարդագույն, ծաղկում ...
Եզնակող (լատ.՝ Bupleurum), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 150, ՀՀ- ում՝ 9 տեսակ՝
Եզնակող կլորատերև (Bupleurum rotundifolium),
Եզնակող բազմատերև (Bupleurum polyphyllum),
Եզնակող բարձր (Bupleurum exaltatum) և այլն։
Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Լոռու, Տավուշի, Գ...
Նարդես (լատ.՝ Ferula), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 130 տեսակ:
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը վերին մասում ճյուղավորվող է, բարձրությունը՝ 50-100 (150) սմ։ Տերևները հիմնականում արմատամերձ են, եռաբաժան։ Ծաղկաբույլը հովանոց է, ծաղիկները՝ բաց դեղնավուն։ Ծաղկում է վաղ գարնանը։ Պտու...
Երջնակ կամ էրեյնակ, (լատ.՝ Eryngium), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ(Umbelliferae)) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
ՏարածվածությունՏարածված է Շիրակի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է ենթալպյան մարգագետիններում, չոր, քարքարոտ լանջերին, անտառեզրերին:
ԿառուցվածքըՏերևներն ամբողջական են կամ մաս...
Մոլախոտեր` մշակովի հողամասերում հանդիպող անցանկալի միամյա և բազմամյա չմշակվող բույսեր, որոնց աճը որոշակի հողամասերում անցանկալի է։ Հայտնի է մի քանի հազար, ՀՀ-ում՝ ավելի քան 850 (Արարատյան դաշտում՝ 441) տեսակ։ Դրանք ճնշում են մշակվող բույսերի աճը՝ կլանելով հողից մեծ քանակությամբ ջուր և սննդանյութեր, ստվերացմամբ խանգարում են ֆոտոս...
Ակացիա (լատ.՝ Acacia), ակակի, կակիա, բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորներ) ընտանիքի ծառերի, թփերի, հազվադեպ՝ խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 750 տեսակ։ ՀՀ-ում գրեթե ամենուր աճում է ակացիա սպիտակ (Robinia pseudoacacia)) կամ ակացիա կեղծ տեսակը։
Բնութագիր
Խոշոր, գեղազարդիչ ծառ է (բարձր․ 25-30 մ), լայն գլանաձև սաղարթով։ Տերևները բարդ, ...
Մայրին (լատ.՝ Cedarm) սոճազգիների (Pinaceae) ընտանիքի ասեղնատերև մշտադալար, փշատերև ծառ է։ Հայտնի է 4 տեսակ։ ՀՀ չոր մերձարևադարձային գոտիներում աճեցվում է մայրի հիմալայանը (C. deodara):
Կենսաբանական նկարագիրՆրա բարձրությունը 25-50 մ է, բնի տրամագիծը՝ մինչև 3 մ։ Մայրու բաց կանաչի մինչև արծաթագույն ասեղնատերևները երկար են՝ 25-50 ...
Սեքվոյա, Մամոնտածառ, ճահճանոճազգիների ընտանիքի մշտադալար ասեղնատերև ծառ է։ Հայտնի է 1 տեսակ՝ մշտադալար սեքվոյան։
Աճում է Կալիֆորնիայի և Հարավային Օրեգոնի լեռներում։ Առաջացնում է հսկայական անտառներ։ Եվրասիայում հայտնաբերված է բրածո վիճակում։ Հազվադեպ մշակվում է Սև ծովի մերձարևադարձային ափերին, ՀՀ-ում՝ Իջևանի դենդրարիումում։
Միա...
Ծիրանենի (լատ.՝ Armeniaca), վարդազգիների ընտանիքի պտղատու ծառ է։ Հայրենիքը Հայաստանն է։ Ծիրանենու մշակության հնագույն օջախներ են նաև Չինաստանը և Միջին Ասիան։ Հայտնի են ծիրանենու 8 վայրի տեսակներ։ Ըստ նորագույն դասակարգման՝ մշակության մեջ հայտնի ծիրանենիները բաժանվում են Հայկական, Հյուսիսկովկասյան, Միջինասիական, Չինական և Եվրոպակ...
