դում (լատ.՝ Cucurbita), դդմազգիների ընտանիքի միամյա և բազմամյա, մշակովի և վայրի բույսերի ցեղ է։ Հայտնի է 13, ՀՀ-ում մշակության մեջ՝ 3 տեսակ՝ խոշորապտուղ, կարծրակեղև կամ սովորական և մուշկային։
Նկարագիրը
Արմատային համակարգն առանցքային է։ Ցողունը մագլցող է, գետնատարած, ճյուղավորվող։ Տերևները հերթադիր են, ամբողջական կամ թաթաձև-բլթ...
Կիտրոն (առօրյա օգտագործվում է նաև՝ լիմոն) (լատ.՝ Citrus limon), սատապազգիների ընտանիքի ցիտրուս ցեղի մշտադալար մերձարևադարձային բույս։
Արտաքին հատկանիշներ
Բարձրությունը 3-7 մ Է։ Սաղարթը լայն բրգաձև կամ օվալաձև Է՝ պատված դալար փշերով։ Տերևները՝ բաց կանաչավուն, ձվաձև կամ Էլիպսաձև, եզրերը՝ մանր ատամնավոր, ունեն յուրահատուկ հոտ։
Ծ...
Ելակ (Fragaria ananassa), գետնաելակ անանասի, վարդազգիների (վարդածաղիկներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի կամ թփերի ցեղ։ Բարձրությունը՝ 30-35 սմ։ Տերևները եռաբլթակ են, խոշոր, բաց կանաչ, կնճռոտ։ Ծաղիկները սպիտակ են։ Պտուղը քաղցր, անանասահամ և յուրահատուկ բուրմունքով, բաց վարդագույնից մինչև մուգ վարդագույն հյութալի հատապտուղ է։ Սեր...
Հուդայածառ, արճվան (լատ.՝ Cercis), բակլազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառերի և թփերի ցեղ։
Կենսաբանական նկարագիրԲարձրությունը 5-7 մ է։ Տերևները պարզ են, մատնաջիղ, կլորավուն, հիմքում՝ սրտաձև, ծաղիկները՝ երկսեռ, վարդագույն, փնջերով՝ բազմամյա ճյուղերի, նույնիսկ՝ բնի վրա։ Ծաղկում է գարնանը՝ մինչև տերևների բացվելը։։ Պտուղը ունդ է։ Սերմեր...
Թզենի (լատ.՝ Ficus), թթազգիների ընտանիքի մերձարևադարձային պտղատու, տերևաթափ ծառ կամ թուփ։ Հանդիպում է Տավուշի և Սյունիքի մարզերի ստորին լեռն, գոտիներում։ Մշտականաչ (հազվադեպ՝ տերևաթափ) ծառեր և թփեր են, երբեմն մագլցող լիաններ։
ՏարածումԱճում է կրահողերում, քարքարոտ, ժայռոտ, արևահար լանջերին, կիրճերում, գետահովիտներում. գրանցված է...
Սոսի (լատ.՝ Plátanus), չինար, չինարա, չինարի կամ տնջրի, սոսազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 10 տեսակ։
Սոսին գեղեցիկ ու հզոր ծառ է, որի բարձրությունը կարող է հասնել մինչև 50 մ։ Ապրում է մինչև 3000 տարի։Սոսին (չինար) սոսազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառ է: Հայտնի է մոտ 10 տեսակ՝ տարածված Հյուսիսային Ամերիկա...
Բարդի (լատ.՝ Pópulus), ուռազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառ։ Հայտնի է բարդիների մոտ 100, ՀՀ-ում՝ 12 տեսակ՝ անտառային կամ դողդոջուն (հայտնի է նաև կաղամախի անունով), նրբագեղ, հիբրիդային կամ գորշ, արծաթափայլ կամ սպիտակատերև և այլն։ Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերում. խոնավասեր է, աճում է գերխոնավ վայրերում, գետերի ավազաններում, ա...
Նշենի (լատ.՝ Prunus dulcis), պատկանում է վարդազգիների ընտանիքի սալորենիների ենթաընտանիքին:
Կենսաբանական նկարագիրՆշենին փոքր ծառ է` 4-8 մ բարձրությամբ և 10-40 սմ բնի տրամագծով: Ունի զարգացած, արմատային համակարգ, որի հետևանքով չորադիմացկուն է: Դիմանում է մինչև -25 C ցրտահարություններին: Ծաղկում է վաղ գարնանը` նախքան տերևների բացվ...
Ուռենի (լատ.՝ Salix), ուռազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառ կամ թուփ։ Հայտնի է 300 տեսակ (այլ տվյալներով՝ մինչև 600), Հայաստանում՝ 10 տեսակ՝
Այծուռենի (Salix caprea),
Ուռենի Եռառէջ (Salix triandra),
Ուռենի դեղնաճյուղ (Salix purpurea),
Ուռենի կողովի (Salix viminalis),
Ուռենի սպիտակ (Salix alba),
Ուռենի եգիպտական (Salix aegypt...
EN B 1 ab(iii) + 2 ab(iii)
Category. Endangered species. Endemic of Armenia. The area of distribution is fragmented. The extent of occurrence is less than 5000 km2, area of occupancy is less than 500 km2. It was not included in the first edition of the Red Data Book of Armenia. It is not included in the Annexes of CITES and tha...
Թթենի կամ թթի ծառ, շերամածառ՝ (լատ.՝ Morus), թթազգիների (Moraceae) ընտանիքի տերևաթափ ծառերի կամ թփերի ցեղ։ Ընդգրկում է թափվող ծառերի 17 տեսակ, տարածված է տաք ջերմային գոտիներում, ինչպես նաև մերձարևադարձային գոտիներում Ասիա, Աֆրիկա, Հյուսիսային Ամերիկա։
Կենսաբանական նկարագիրԲունը մուգ է՝ խոր ճեղքվածքներով, պսակը՝ խոշոր, լայն, բր...
Խեժափիճի (լատ.՝ larix), կվենի, սոճազգիների ընտանիքի փշատերև ծառերի ցեղ։ Խոշոր, տերևաթափ ծառեր են, բարձրությունը՝ 30 - 35 մ։ Սաղարթը կոնաձև է, տերևներն ասեղնաձև, երկարացած ընձյուղների վրա տեղադրված են զսպանակաձև, կարճացած ընձյուղների վրա՝ փնջերով։ Սերմնակոները կլորավուն են կամ երկարավուն։ Սերմերը մանր են, թևավոր, հասունանում են ա...
Բամբակ (բամբակենի) (լատ.՝ Gossypium), փիփերթազգիների (մոլոշազգիներ, տուղտազգիներ) ընտանիքի բազմամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է 35 տեսակ, որից 5-ը՝ մշակովի։ Ծառեր և թփեր են։ Մշակության մեջ օգտագործվում են միայն կյանքի առաջին տարում և այդ պատճառով էլ սխալմամբ համարում են միամյա։ Գլխավոր արմատը լավ զարգանում է, ցողունը ճյուղավոր է, ընձ...
Փոքր թուփ է կամ ոչ մեծ ծառ՝ երկարավուն կաշեկերպ տերևներով, ալ կարմիր ծաղիկներով։ Նռնենին վայրի ձևով հանդիպում է Փոքր և Միջին Ասիայում, Անդրկովկասում, Իրանում, Աֆղանստանում։
Հնուց ի վեր տարբեր ժողովուրդներ նրա պտուղներն օգտագործել են ծիսական արարողությունների ժամանակ։ Պտուղը խոշոր, գնդաձև է՝ հաստ պտղամաշկով, թաղանթավոր միջնապատե...
Վարդազգիների ընտանիքին պատկանող թուփ է կամ ոչ մեծ ծառ, փշոտ ճյուղերով։ Ալոճենու (լատիներեն անվանումը՝ Crataegus L.) տերևները պարզ են հերթադիր։ Ծաղիկները սպիտակ են, երբեմն էլ կարմրավուն։ Պտուղները մանր են, կարմրաբոսոր, 3-4 սերմերով։ Ցեղի անունը ծագել է հունարեն «Կռատաիոս» բառից, որ նշանակում է ուժեղ։
Բույսի ծաղիկներո...
Եղևնի (լատ.՝ Abies), մեծ ծառեր են, պատկանում է սոճազգիների ընտանիքի մշտադալար, ասեղնատերև ծառերի ցեղին։
ՏարածվածությունըՏարածված է Եվրոպայում, Ասիայում, Հյուսիսային Ամերիկայում, Ռուսաստանում։ Աճում է կավային, ավազակավային հողերում։ Ապրում է 250–300 (հազվադեպ՝ 500) տարի։ Հայտնի է ավելի քան 40 (այլ տվյալներով՝ 50) տեսակ, ՀՀ...
Բալենի սովորական (լատ.՝ Cerasus vulgaris Mill.), մինչև 3-4 մ բարձրությամբ ցածրաճ ծառ է՝ գնդաձև սաղաթով։
Կենսաբանական նկարագիրՏերևները էլիպսաձև են կամ հակառակ ձվաձև։ Ծաղիկները հավաքված են հովանոցաձև ծաղկաբույլերում, 2-4 -ական են, սպիտակ։ Կորիզապտուղները բաց կարմրավուն են, համեղ և հյութալի։ Ծաղկում է ապրիլին, պտուղները հասունանու...
Բալենի (լատ.՝ Cerasus), վարդազգիների (վարդածաղիկներ) ընտանիքի բազմամյա ծառերի կամ թփերի ցեղ։ Հայտնի է 150, ՀՀ-ում վայրի վիճակում՝ 3 (4)՝ բալենի մահալեբյան (C. mahaleb), բալենի մանրապտուղ (C. microcarpa), բալենի ալեհեր (C. incana)։
ՁևաբանությունԲարձրությունը 2-10 մ է։ Տերևները հերթադիր են, ամբողջական էլիպսաձև, աղեղնասղոցաեզր, մո...
Տիզենի կամ Տխլենի (լատ.՝ Corylus) կեչազգիների տկողենի, պնդուկենի, ախիլազգիների, ընտանիքին պատկանող բույսերի ցեղ։ Թփեր, ավելի հազվադեպ ծառեր են։ Ստվերատար են, բավականին պահանջկոտ հողի խոնավության նկատմամբ։ Բազմանում են սերմերով և վեգետատիվ ճանապարհով։ Հայաստանում վայրի ձևով հանդիպում են երկու տեսակ՝ սովորական և արջատխլենին։
Նկար...
Ընկուզենի (լատ.՝ Júglans), ընկուզենու ճյուղը՝ տերևներով, ծաղիկներով, պտղով։
Ընդհանուր բնութագիր
Ընկուզենին տերևաթափ խոշոր ծառ է։ Ընկուզենին ճյուղատարած, խոշոր ծառ է, բարձրությունը՝ մինչև 30 մ և ավելի, բնի տրամագիծը՝ մինչև 1,9 մ։ Բնի և բազմամյա ճյուղերի կեղևն անհարթ է՝ բաց մոխրագույն երանգով։ Սաղարթը խիտ է, լայն, արմատայ...
