Բոցենի (լատ.՝ Phlox) կապուտազգիների ընտանիքին պատկանող բույս։
Տարածում
Հայրենիք՝ Հյուսիսային Ամերիկան և Կանադա է։
Անվանում
Հունարեն «ֆոք» բառը նշանակում է բոց։ Այդ անունը տրվել է վայրի վիճակում աճող բարձրահասակ բույսերն։
Կենսաբանական նկարագիր
Նրանք ունեն վառ կրականման, կարմիր ծաղիկներ։ Բոցենին խոտային բույս է։ ...
Ձիթենի, (լատ.՝ Olea), ձիթենազգիների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 60 տեսակ։ Տնտեսական նշանակություն ունի միայն մեկը՝ եվրոպական ձիթենին (լատ.՝ Olea europea), մշակովի ձիթենին, ձիթապտղի ծառը։
Կենսաբանական նկարագիրՄշտադալար մերձարևադարձային պտղատու ծառ է՝ 4-12 մետր բարձրությամբ։ Ապրում է 400-500 տարի, երբեմն՝ 1000 և ավել...
Ընկուզենի սովորական (լատ.՝ Juglans regia), ընկուզազգիների ընտանիքի, ընկուզենի ցեղի բույս։
ՆկարագրությունՏերևաթափ ծառ է՝ 20 -30 մ բարձրությամբ, խիտ տնկարկներում (անտառներում) ուղիղ, գեղեցիկ բնով, որի տրամագիծը հասնում է 1,5-2 մ-ի, փոքր սաղարթով։ Կեղևը մոխրագույն է, ճաքճքված։ Ազատ պայմաններում բունը կարճ է, հզոր, տարածված ճյուղեր...
Կտավատազգիները (լատ.՝ Linaceae) երկշաքիլավորի բույսերի ընտանիք է։ Ընդգրկում է շուրջ 250 տեսակ, 8-14 ցեղ։ Խոտաբույսեր են կամ թփեր։ Տերևները պարզ են, ամբողջական, հերթադիր կամ հակադիր, նստադիր։ Տերևակիցները մեծ մասամբ աննկատելի են։ Ծաղիկները կանոնավոր են, բաժակաթերթերը 5-9, որոնք մնում են պտղին կից։ Պսակաթերթերը նույնքան են։ Առէջնե...
Լաստենի (լատ.՝ Alnus) կեչազգիների ընտանիքին պատկանող բույսերի ցեղ։ Հաշվում են մոտ 23 - 40 տեսակ։
Անվան ծագումՌուսերեն «ольха» - լաստենի բառը ծագել է սլովեն.՝ *olьxa/elьxa-ից (այստեղից են եկել նաև ուկր.՝ вільха, բելառուս․՝ вольха, բուլղար․՝ елша́, սերբ.՝ jóвa, սլովեն.՝ jélša, չեխ․՝ оlšе, ս...
Կեչի թավոտ (լատ.՝ Betula pubescens), կեչազգիներ ընտանիքի, կեչի ցեղի բույս։
ՆկարագրությունԾառեր են՝ մինչև 20 մ բարձրությամբ, դեպի վեր ուղղված կամ հորիզոնական ճյուղերով։ Բնի տրամագիծը հասնում է 20-40 սմ-ի, երբեմն թփանման է աճում։ Կեղևը սպիտակ է, շերտ-շերտ անջատվող։ Ծեր ծառերի բնի հիմքը մուգ է, խորդուբորդ։ Երիտասարդ ընձյուղները կա...
Կեչի ելունդավոր (լատ.՝ Betulaceae verrucosa Ehrh), կեչազգիների ընտանիքի, կեչի ցեղի բույս։
ՆկարագրությունԾառեր են՝ մինչև 20 մ բարձրությամբ և 20-30 սմ բնի տրամագծով։ Սաղարթը անկանոն-ձվաձև է, թափանցիկ, դեպի ցած հակված ճյուղերով։ Բունը և բազմամյա ճյուղերը ծածկված են սպիտակ, բարակ շերտերով անջատվող կեղևով։ Ծեր ծառերի բնի հիմքում կեղ...
Փիփերթազգիներ կամ մոլոշազգիներ (լատ.՝ Malvaceae) ծածկասերմ բույսերի երկշաքիլավորների ընտանիքից։
ՁևաբանությունԽոտաբույսեր են, թփեր և ծառեր։ Տերևները պարզ են, ամբողջական կամ բլթակավոր, ունեն տերևակիցներ։ Ծաղիկները ծոցային են և մեկական կամ գագաթնային ծաղկաբույլերով, կանոնավոր, երկսեռ, երբեմն կոկոնը պատող խոշոր ծաղկակիցներով (ենթաբ...
Կենաֆ (լատ.՝ Hibiscus cannabinis), մոլոշազգիների ընտանիքի թելատու միամյա բույսերի տեսակ։ Արմատը՝ առանցքային, ցողունը՝ կանգուն, 1-5 մ բարձրությամբ։
Կառուցվածք
Տերևները հերթադիր են, խոշոր, ստորին մասում՝ սրտաձև, միջինում՝ բլթակավոր, վերինում՝ նշտարաձև։ Ծաղիկները խոշոր են, բաց դեղին գույնի։ Պտուղը հինգ բնանի տուփիկ է։ Սերմը՝ տուփ...
Բաղրջուկ (լատ.՝ Hibiscus), բույսերի ցեղ, պատկանում է փիփերթազգիների ընտանիքին։ Միամյա և բազմամյա խոտաբույսեր են և թփեր։ Տեսակներից են՝
Կենաֆ H. cannabinus – Միամյա մշակաբույս է, որը թել է տալիս ցանցերի, պարկերի և լարանի համար,
Բամբակաղբեր փոքր H. trionum - Միամյա մոլախոտ է, աճում է բանջարանոցներում։
Բամիա H. esculentu...
Բեգոնիա (լատ.՝ Begonia), փղականջ, բեգոնազգիների ընտանիքի մշտադալար կամ տերևաթափ բազմամյա խոտաբույսերի, կիսաթփերի, լիանների, երբեմն՝ սուկուլենտ բույսերի ցեղ։ Հայտնի է 1000 (այլ տվյալներով՝ 800) տեսակ։ ՀՀ-ում տարածված են բազմաթիվ գեղազարդիչ տեսակներ, որոնք օգտագործվում են ծաղկային ձևավորումներում և բնակարաններում աճեցնելու համար։ ...
Մոշենի սովորական (լատ.՝ Rubus caesius), վարդազգիների ընտանիքի բույս։ Ունի 0.5-1.5 մ բարձրություն։ Աշնանը ճյուղավորվում են և արմատակալում։ Ունեն լայն նշտարաձև տերևակիցներ և բաց կանաչ սրածայր տերևներ։ Միջին տերևիկն ունի 5-12 սմ երկարություն։ Ծաղիկներ ունեն 3 սմ տրամագիծ և սպիտակ են։ Պտուղը ձվաձև է և սև, այն ծաղկում է հունիս-օգոստո...
Թուզ, կամ թզենի, կամ գինու հատապտուղ (լատ.՝ Fícus cárica) , կամ ֆիկուս, կամ բանիան, մերձարևադարձային տերևաթափ ֆիկուս: Կարիական ֆիկուս անվանվել է այն վայրի անունով, որը համարվում է թզի հայրենիքը՝ Փոքր Ասիայի հնագույն Կարի պրովինցիայի լեռնային մարզը: Միջին Ասիայում, Կովկասում և Ղրիմում աճեցնում են այն որպես թանկարժեք...
Կիվի, Ակտինիդիա (լատիներեն Actinidia) ցեղին պատկանող բուսատեսակի ընդհանրական անվանումն է։ Հայտնաբերվել է Չինաստանում ավելի քան 700 տարի առաջ, և նրա պտուղները երկար ժամանակ «Չինական հաղարջ» էին անվանում։ Գիտականորեն այս բույսը «Չինական ակտինիդիա» է կոչվում. այն Չինաստանի լեռներում աճող վայրի լիանա է։
Անվա...
Ծիրանը (լատիներեն՝ Prunus armeniaca կամ Armenian plum, հոմանիշ՝ Armeniaca vulgaris (լսել), Հայաստանի բնիկ մրգերից է, որը դեպի Եվրոպա է տարածվել է Հայաստանի միջոցով։
Պատմությունը և օտարալեզու անվանումները
Ենթադրվում է, որ ծիրանի հայրենիքը հյուսիս–արևելյան Հայաստանն է (Ռուսաստանի հետ սահմանամերձ շրջանները)։ Հայաստանում ծիր...
Բրոկկոլի(լատ.՝ Brassica oleracea կամ լատ.՝ Brassica silvestris)-կաղամբազգիների ընտանիքի միամյա բանջարեղենային բույս, բանջարանոցային կաղամբի ենթատեսակ։ Ծաղկակաղամբի գենետիկական նախորդը։ Կաղամբի այս տարատեսակի մոտ ուտելի են ոչ թե տերեւները, այլ չբացված ծաղկաբույլը։
Պատմություն
Համաձայն վերջին տվյալների կաղամբի այս տեսակը ստացվել...
Բալ (subgen. լատ.՝ Cerasus), Սալոր (Prunus) ցեղի Cerasus ենթացեղի բույս։
Անվան պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կեռասունդա (հունարեն՝ Κερασουντα)[1], փոքր քաղաքը, որ գտնվում էր Ֆարնակիայի և Տրապեզունդի, հայտնի դարձավ բալերով։ Հենց այդտեղ առաջին անգամ հռոմեացիները տ...
Ծովակաղամբ, թերփինգ կամ թրփնակ, կաղամբազգիների (Brassicaceae) ընտանիքի Crambe ցեղի martima տեսակին պատկանող բանջարատեսակ։ Ունի մեծ տարածվածություն։ Վայրի վիճակում աճում է ծովամերձ խոնավ ավազներում` Սև ծովի ափերին, Կովկասում, Ղրիմում, Միջերկրական ծովի և Ատլանտյան օվկիանոսի հյուսիսային ափերին։ Ցրտադիմացկուն և խոնավասեր բույս է։
Ս...
Շաքարի ճակնդեղ (Beta vulgaris L), թելուկազգիների (Chenopodiaceae) ընտանիքի Beta ցեղին պատկանող տեխնիկական մշակաբույս։ Մշակվում է մարդու սննդի համար կարևոր նյութի՝ շաքարի ստացման համար։
Մշակումն ունի նաև կերային նշանակություն։ Տերևները կազմում են արմատի քաշի 30-50%-ը։ 100 կգ արմատը պարունակում է 25,7, իսկ տերևը՝ 19,5 կերային միա...
Ձիթապտուղ, Հայաստանում աճեցնում են Տավուշի մարզում։ Ձիթենու լավագույն սորտերի պտուղները խոշոր են, ունեն մինչև 15 գ զանգված և յուրահատուկ դառնահամություն։
Օգտագործում
Խակ, կանաչավուն ձիթապտուղներն ավելի հաճախ թթու են դնում (և թթու դրած են պահածոյում), իսկ հասունները (մուգ կարմրավուն երանգով) աղ են դնում։ Անհրաժեշտ է պահել ապակե...
